Y GIA THẬP YẾU

Y GIA THẬP YẾU                                                            (THẬP Y GIA BẢO)

( Bài này của Đông y : Vân Lâm ) Nhất tồn nhất tâm, mãi thị lương châm, bác thị té chúng huệ trạch tư thân. 1-(Giữ gìn lòng nhân, đó là phương châm tốt, rộng giúp mọi người ơn huệ cho thấm nhuần sâu rộng.) Nhị thông nho đạo, nho y thế bảo, đạo lý qúy minh quần thư đương khảo. 2-(Thông hiểu đạo nho, đạo nho là đạo thuốc trên đời rất quý, đạo lý qúy ở sáng suốt, nên hợp các cách mà tham khảo.) Tam dịch mạch lý, nghi phân biểu lý, chỉ hạ kỳ minh, trầm kha nhả khởi. 3-(Tinh về mạch lý, để phân biểu lý. dưới ngón tay đã rõ rệt bệnh nặng cũng có thể chửa khỏi.) Tứ thức bệnh nguyên, sinh tử cảm ngôn,y gia chế thử thủy chí chuyên môn. 4-(Phải biết nguyên nhân của bệnh, dám nói sự sống chết, thầy thuốc tới đó mới là chuyên môn.) Ngũ tri khí vận dĩ minh tuế tự, bổ tả ôn lương, nén thời xử trị. 5-(Phải hiểu vận khí để rõ thứ tự cuả năm, xét theo mùa để làm thuốc bổ hoặc tả ôn hoặc lương.) Lục minh kinh lạc, nhận bệnh bất thác tạng phủ đổng nhiên, kim chi biển thước. 6-(Biết rõ kinh lạc để nhận bệnh không lầm, tạng phủ tự nhiên biết mới là biển thước thời nay.) Thất thức dược tính, lập phương ứng bệnh bất biện ôn lương, khủng thương tính mệnh. 7-((Tinh dược lý, lập phương thuốc phải ứng với bệnh, chẳng phân biệt được thuốc ôn hoặc lương e sợ làm thương hại tính mệnh bịnh nhân.) Bát hội bào chế, hoả hậu tường tế thái quá bất cập, an nguy sở hệ. 8-((Lãnh hội sự bào chế, biết rõ sự chừng mực, sự nấu nướng thái hoặc chưa đủ , sự an nguy cuả bệnh nhân cũng liên quan tới đó.) Bửu mạc tật đố, nhân thân hiếu ố thiên lý chiêu nhiên, tốc đương hối ngộ. 9-(Chớ đố kỵ,nhân vì người ta vừa hay ghét lẽ trời soi rõ, nên kịp hối ngộ.) Thập vật trọng lợi, đương tồn nhân nghiã bần phú tuy thù, dược thi vô nhị. 10-(Đừng trọng về lợi, nên giữ điều nhân nghĩa, giàu nghèo tuy khác , nhưng thuốc không chia làm hai.)

Nhất tồn nhân tâm, nãi thị lương châm, bác thi tế chúng, huệ trạch tư thâm.

Nhị thông nho đạo, Nho Y thế bảo, đạo lý quý minh, quần thư đương khảo.

Tam tinh mạch lý, nghi phân biểu lý, chỉ hạ kỳ minh, trầm kha khả khởi.

Tứ thức bệnh nguyên, sinh tử cảm ngôn, y gia chí thử, thủy chí chuyên môn.

Ngũ tri vận khí, dĩ minh tuế tự, bổ tả ôn lương, án thời xử trị.

Lục minh kinh lạc, nhận bệnh bất thác, tạng phủ đổng nhiên, kim chi Biển Thước.

Thất thức dược tính, lập phương ứng bệnh, bất biện ôn lương, khủng thương tính mệnh.

Bát hội bào chế, hoả hậu tường tế, thái quá bất cập, an nguy sở hệ.

Cửu mạc tật đố, nhân thân hiếu ố, thiên lý chiêu nhiên, tốc đương hối ngộ.

Thập vật trọng lợi, đương tồn nhân nghĩa, bần phú tuy thù, dược thi vô nhị.

1- Giữ lòng nhân, là phương châm tốt, dốc sức thi ân cứu người tật bệnh, thấm nhuần sâu rộng.

2- Thông hiểu Nho đạo, Nho - Y đạo Nho là đạo Y, đạo thuốc trên đời rất quý, đạo lý quý ở nghiên cứu tỏ tường, nên hợp các cách rộng đường tham khảo.

3- Tinh về mạch lý, để phân biểu lý, trong ngoài phân kỹ, dưới ngón tay chẩn bệnh rõ ràng bệnh nặng cũng có thể chữa khỏi.

4- Phải biết nguyên nhân của bệnh, dám nói sự sống chết, thầy thuốc tinh tới đó mới xứng là nghề chuyên.

5- Hiểu vận khí trình tự rõ ràng liên lụy với thời tiết trong năm, xét theo mùa để chữa trị : bổ hoặc tả ôn hoặc lương.

6- Biết rõ kinh lạc để nhận bệnh không lầm, tạng phủ tinh thông tự nhiên biết, mới là Biển Thước thời nay.

7- Tinh dược tính, lập phương thuốc phải ứng với bệnh, chẳng phân biệt được thuốc ôn hoặc lương làm thương hại tính mệnh bịnh nhân.

8- Rành bào chế, biết rõ sự chừng mực, sự nấu nướng quá mức hoặc chưa đủ, chưa vừa đều liên quan đến sự an nguy cuả bệnh nhân.

9- Không đố kỵ, nhân vì người ta yêu ghét nên nhìn đời thấu lý, sớm kịp nhận ra.

10- Đừng trọng về lợi, giữ tròn nhân nghĩa, người dẫu có giàu nghèo khác nhau, nhưng thuốc không chia loại.

                                                                                                       Tuệ Tâm

Một giữ lòng nhân

Dốc sức thi ân

Cứu người tật bệnh

Cội Đức chuyên cần.

Hai  thông Nho đạo

Nho- Y vốn báu

Nghiên cứu tỏ tường

Rộng đường tham khảo.

Ba tìm mạch lý

Trong ngoài phân kỹ

Chẩn bệnh rõ ràng

Nan y vẫn trị

Bốn biết bệnh nguyên

Sống chết nói liền

Thầy tinh mức ấy

Mới xứng nghề chuyên

Năm nắm vận khí

Thời tiết liên luỵ

Bổ- tả, ôn- lương

Theo mùa chữa trị

Sáu thuộc kinh lạc

Nhận bệnh chính xác

Tạng phủ tinh thông

Noi gương Biển Thước

Bảy rõ dược tính

Lập phương ứng bệnh

Hàn nhiệt phải lường

Tránh thương tính mệnh

Tám rành bào chế

Nướng sao tinh tế

Quá mức, chưa vừa...

Thảy đều can hệ.

Chín không đố kỵ

Nhìn đời thấu lý

Ưa ghét theo người

Sớm nên đổi ý

Mười chớ trọng lợi

Giữ tròn nhân nghĩa

Người dẫu giàu nghèo

Thuốc không chia loại.

Nguyên tác: Cung Đình Hiền

Dịch: L.Y Phan Công Tuấn _ Cây thuốc quý